جرائم غیر قابل گذشت

برای پیگیری بعضی از جرم ها نیاز به شاکی خصوصی نبوده و حتی اگر شاکی اعلام رضایت کند، مراجع قضایی نمی‌توانند به دلیل گذشت شخص زیان دیده، جریان تعقیب و محاکمه و اجرای حکم را متوقف کنند. گاهی افراد بر حسب شرایط ممکن است در جایگاه مجرم یا زیان دیده در دعوا باشند. در چنین شرایطی آشنایی با قوانین و مقررات حقوقی اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. از نظر قانونگذار جرائم به دو دسته قابل گذشت و غیر قابل گذشت تقسیم می‌شوند.

جرائم غیر قابل گذشت

از جمله مصداق های جرایم غیر قابل گذشت می‌توان به جرم خیانت در امانت، سرقت، کلاهبرداری و قتل عمد اشاره کرد.

آیا گذشت شاکی تاثیری در رای دادگاه دارد؟

طبق قانون در این نوع از جرائم ، گذشت یا اعلام شکایت شاکی مانع تعقیب یا رسیدگی و اجرای حکم توسط مراجع قضایی نمی‎شود اما، می‎تواند تا حدی در پرونده اثر گذار باشد. به عنوان مثال وقتی جرم سرقت اتفاق می‎افتد به لحاظ اینکه باعث برهم زدن نظم و امنیت روانی و اقتصادی جامعه می‎شود، از جمله جرم های غیر قابل گذشت تلقی خواهد شد و فرقی نمی‎کند فرد متضرر از این جرم شکایت کند یا خیر و یا این که بعد از اعلام شکایت از درخواست خود منصرف شود و اعلام رضایت کند. در این شرایط متهم به دلیل ارتکاب سرقت، تعقیب و به مجازات قانونی خواهد رسید. اما باید در نظر داشت که در هر حال رضایت شاکی در شرایط پرونده در هر مرحله ای که باشد تاثیراتی خواهد داشت که در زیر بررسی شده است :

قبل از صدور حکم نهایی

در این مرحله که از تعقیب متهم تا زمان صدور حکم قطعی ادامه پیدا می‎کند، هرگاه متضرر از جرم اعلام گذشت کند در جرائم تعزیری و بازدارنده، دادگاه می‎تواند در مجازات متهم تخفیف قائل شود و یا مجازات او را از نوعی به نوع دیگر که مناسب تر به حال متهم است تبدیل کند. به عنوان مثال دادگاه به جای حبس، حکم به جزای نقدی بدهد.

بعد از صدور حکم قطعی

در این مرحله هرگاه شاکی خصوصی از شکایت خود صرف نظر کند، محکوم می‎تواند با استناد به گذشت شاکی از دادگاه صادر کننده حکم قطعی درخواست کند تا در میزان مجازات او تجدید نظر شود. در این شرایط دادگاه در وقت فوق العاده به درخواست فرد محکوم رسیدگی می‎کند و مجازات را در صورت اقتضا در حدود قانون تخفیف خواهد داد.

نکات مهم در خصوص جرائم غیر قابل گذشت

اگرچه رضایت شاکی خصوصی در این گونه جرائم مانع رسیدگی به پرونده و تعقیب نیست اما رضایت شاکی، تأثیر زیادی بر نوع و میزان مجازات متهم دارد. در صورت رضایت و گذشت زیان دیده، چه قبل از صدور حکم قطعی و چه بعد از آن دادگاه با توجه به قانون و تا جایی که اقتضا کند در اعمال مجازات و نوع و میزان آن تخفیف قائل می‎شود و باید ولی امر از سوی دادگاه الزامی نیست.

در این گونه موارد لازم نیست که رضایت، رسمی باشد. طرف های دعوا می‎توانند به دادگاه مراجعه و مراتب را نزد قاضی مربوطه اعلام کنند تا توسط وی صورت جلسه شود. در صورتی که اعلام رضایت در کلانتری صورت گیرد، باید به درستی تنظیم و برای قاضی یقین حاصل شود. اعلام رضایت شاکی باید صریح و بدون شرط باشد. همچنین در مواردی که شاکی از گذشت خود باز گردد، دادگاه بر مبنای رضایت اعلام شده اتخاذ تصمیم می‎کند و در واقع عدول از گذشت، قابل ترتیب اثر نیست.