تعاریف وصیت های عهدی و تملیکی بر اساس قانون مدنی

مطابق قانون مدنی، وصیت را می‌توانیم به دو نوع وصیت عهدی و وصیت تملیکی تقسیم بندی نماییم. به طور کلی، هر وصیت چهار رکن دارد. ارکان وصیت عبارتند از موصی، موصی له، موصی به و وصی که هر شخصی که از وصیت منتفع می‌شود، موصی له نام دارد که بایستی شرایطی داشته باشد.

مطابق شرع، وصیت کردن عملی پسندیده است و به آن تاکید فراوانی شده است. به دنبال آن، قانون مدنی نیز به بیان احکامی در خصوص وصیت و شرایط صحت وصیت پرداخته است. اطلاع از احکام مربوط به وصیت موضوعی بسیار مهم است که بی‌توجهی به آن گاها ممکن است که موجب باطل شدن وصیت شود.

ارکان وصیت

برای آنکه با وصیت کردن بهتر آشنا شویم بایستی با پاره‌‌ای از اصطلاحات حقوقی مربوط به وصیت آشنا شویم. در درجه اول باید بدانیم که وصیت چه ارکانی دارد. یا به عبارت دیگر در وصیت باید چه موضوعاتی را مد نظر قرار بدهیم. بر اساس قانون مدنی، وصیت را می‌توانیم به دو نوع وصیت عهدی و وصیت تملیکی تقسیم بندی نماییم. به طور کلی، هر وصیت چهار رکن خواهد داشت. ارکان وصیت عبارتند از موصی، موصی له، موصی به و وصی.

شرایط موصی له

بر اساس قانون مدنی، شخصی که به نفع او وصیتی می‌شود، یعنی موصی له، بایستی شرایطی داشته باشد. بر این مبنا، شرایط موصی له برای برخوردار شدن از وصیت را می‌توان شامل موارد زیر دانست:

وجود و اهلیت موصی له

بر اساس ماده ۸۵۰ قانون مدنی، موصی له باید موجود باشد و بتواند مالک چیزی بشود که برای او وصیتی شده است. بنابراین، به عنوان مثال وصیت بر کسی که هنوز در این دنیا وجود خارجی پیدا نکرده است صحیح نیست. مثلا یک شخص وصیت کند که فلان باغ، به فرزندی که در آینده به دنیا خواهد آمد تعلق بگیرد. از آن جهت که چنین فرزندی در حین وصیت کردن وجود خارجی ندارد و حتی نطفه او منعقد نشده است، نمی‌توان مالی را برای او وصیت کرد.

وصیت برای حمل

به موجب ماده ۸۵۱ قانون مدنی، وصیت برای حمل (جنین) صحیح است؛ لیکن تملک او منوط است بر اینکه زنده متولد شود. به موجب این ماده برای جنین یا نوزادی که در شکم مادرش است و وجود خارجی دارد، می‌توان وصیت کرد. اما بهره مند شدن این نوزاد از وصیت منوط به آن است که زنده به دنیا بیاید.

سقط موصی له

بر اساس ماده ۸۵۲ قانون مدنی، اگر حمل در نتیجه جرمی سقط شود، مالی که برای او وصیت شده است، به ورثه او تعلق می‌گیرد.

تعدد موصی له

به موجب ماده ۸۵۳ قانون مدنی، اگر کسانی که به نفع آنها وصیت شده است، متعدد باشند، مال مورد وصیت یا موصی به میان آنها به طور مساوی تقسیم می‌شود؛ مگر اینکه موصی طور دیگری خواسته باشد. بنابراین، در فرضی که موصی یا وصیت کننده به نفع چند نفر وصیتی کرده باشد اما میزان آن را برای هر یک از آنها تعیین نکرده باشد، مال مورد وصیت به طور مساوی میان آنها تقسیم می‌شود.